Hormonale balans en de invloed op onze ogen.

Hormonen zijn chemische boodschappers die in de endocriene klieren worden gemaakt. Ze controleren en coördineren vele functies, waaronder slaap, stemming, honger en voortplanting. Verhoogde of verlaagde hormoonspiegels kunnen bijna elk deel van het lichaam beïnvloeden en uit balans brengen, waaronder dus ook onze ogen. 

Zo is de schildklier bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het maken van hormonen die de stofwisseling helpen controleren. Als de schildklier niet de juiste hoeveelheid of het juiste type hormoon produceert, kan dit merkbare effecten hebben op de ogen en het gezichtsvermogen. Een voor vele herkenbaar voorbeeld is hier de ziekte van Graves.

Bij de ziekte van Graves valt een antilichaam de schildklier aan, waardoor deze te veel schildklierhormoon produceert. Ongeveer 30 procent van de mensen met de ziekte van Graves ervaart veranderingen in de spieren en weefsels rond de ogen. Deze veranderingen kunnen leiden tot uitpuilende ogen, pijn of druk in de ogen, gezwollen of ingetrokken oogleden of een korrelig gevoel in de ogen.

Er is volgens de AAO* bewijs dat de hormoon spiegels van de schildklier nog meer effecten op het gezichtsvermogen kunnen hebben. Eén studie suggereert dat hoge niveaus van het T4 schildklierhormoon het risico van leeftijdsgebonden maculaire degeneratie kan verhogen; een andere suggereert schildklierhormoon niveaus invloed hebben op de ontwikkeling en regulering van kegels, of cellen in de ogen die verantwoordelijk zijn voor kleur zicht.

Ook het hormoon insuline en vrouwelijke hormonen kunnen een enorme invloed hebben op je gezichtsvermogen en de algehele gezondheid van je ogen. Zo heeft oestrogeen invloed op het hoornvlies kan een te hoge bloedsuiker spiegel voor problemen aan de kleine vaten zorgen. Gelukkig weten wij precies welke nutriënten en leefstijl tips een grote steun kunnen zijn voor het herstellen van je hormonale balans en daarmee je gezichtsvermogen.

Laten we eerst eens kijken hoe je ogen werken en hoe deze de veranderingen in de hormoonspiegels je gezichtsvermogen en de ogen kunnen beïnvloedden. Dan zullen we oplossingen aanreiken die een positieve invloed hebben op de hormonale balans op de gezondheid van je ogen.

*https://www.aao.org/eye-health/tips-prevention/how-hormones-can-affect-eyes-vision

How Do Hormones Affect Vision?

Hoe werkt het gezichtsvermogen?

Ogen zijn niet alleen prachtig en een fascinerend deel van ons, onze ogen zijn ook bijzonder in de manier waarop ze functioneren. Het geheel is een proces met meerdere stappen waarbij het oog, de oogzenuw en onze hersenen betrokken zijn. 

Het hoornvlies, een helder oppervlak, bedekt de voorkant van je oog. Het licht komt hier binnen en wordt geregeld door de iris, het gekleurde deel van je oog. Het licht dat door de iris wordt gefilterd, raakt dan de lens, nog een transparante structuur. De lens richt het licht op het netvlies, een gevoelige zenuwlaag die de achterkant van het oog bekleed.

Het beeld dat op het netvlies terechtkomt, verschijnt ondersteboven. Het netvlies heeft twee soorten cellen. De ene zijn de staafjes, die het netvlies omringen en actief zijn bij zwak licht. De andere zijn de kegeltjes, die meestal in het midden van het netvlies zitten. Ze helpen je kleuren en details te zien.

Vanaf het netvlies draagt je oogzenuw signalen van licht, donker en kleuren naar de visuele cortex van je hersenen. Hier wordt het signaal samengevoegd tot beelden. Dit is wat je daadwerkelijk waarneemt als gezichtsvermogen of visie. Andere delen van je hersenen verwerken dan wat je ziet in informatie die je kunt gebruiken. Bijvoorbeeld, je ziet een appel aan de boom: en die ga je plukken.

Een venster op je gezondheid

Terwijl dichters je ogen “het venster naar je ziel” kunnen noemen, kunnen mensen uit het gezondheidsveld je ogen gebruiken als een venster naar de toestand van je gezondheid. In feite is je oog de enige plaats waar bepaalde structuren die normaal gesproken diep in je lichaam verborgen zijn, zichtbaar zijn. Dat komt omdat, zoals we eerder hebben besproken, het oog twee doorzichtige structuren heeft. Dit biedt een onbeperkt zicht op je bloedvaten, zenuwen en bindweefsel, waar de invloed van hormonale onevenwichtigheden en andere zaken, kunnen worden gezien. Hier komt ook de iriscopie vandaan of andere methoden om bepaalde structuren en zaken te duiden.

Insuline en gezichtsvermogen

Het hormoon insuline, dat door je alvleesklier wordt afgescheiden, stelt je lichaam in staat om de suiker in je bloed op te nemen zodat het gebruikt kan worden als energie. Wanneer je niet genoeg insuline produceert, of wanneer de insuline niet goed wordt opgenomen, blijft je bloedsuikerspiegel ongewoon hoog en dat kan uiteindelijk leiden tot diabetes.

Een disbalans in de bloedsuikerspiegel kan de gezondheid van je ogen op verschillende manieren beïnvloeden. Een chronisch hoge bloedsuikerspiegel als gevolg van diabetes gaat gepaard met schade aan de kleine bloedvaten in het netvlies, wat leidt tot een aandoening die diabetische retinopathie wordt genoemd. Diabetische retinopathie kan leiden tot beschadigingen van de bloedvaten in het netvlies, waardoor je gezichtsvermogen wordt verstoord.

Het kan ook leiden tot nieuwe, abnormale bloedvaten langs de binnenkant van het netvlies en in het glasvocht, het vocht dat het oog vult. Deze nieuwe bloedvaten zijn kwetsbaar en kunnen gaan lekken en bloeden. Het resulterende littekenweefsel kan samentrekken en ervoor zorgen dat je netvlies wegtrekt van het omringende weefsel. Netvliesloslating kan leiden tot permanent verlies van het gezichtsvermogen.

Een ander veelvoorkomend probleem met het gezichtsvermogen dat het gevolg is van een tekort aan insuline wordt maculair oedeem genoemd. Het deel van het netvlies dat verantwoordelijk is voor het scherpe, centrale zicht dat je nodig hebt om te lezen en gezichten te herkennen, wordt de macula genoemd. De ophoping van vocht in een deel van het lichaam wordt oedeem genoemd. Als gevolg van diabetes kan zich vocht in de macula ophopen, waardoor deze opzwelt en dikker wordt, wat het gezichtsvermogen verstoort.

Vrouwelijke hormonen en gezichtsvermogen

Toename

Een van de meest voorkomende problemen met het gezichtsvermogen is bijziendheid. Bijziendheid komt iets vaker voor bij meisjes (7,4%) dan bij jongens (5,1%). Dit zou te wijten zijn aan de effecten van vrouwelijke geslachtshormonen op de delicate structuur van het oog. Tijdens de puberteit kan de toename van oestrogeen de dikte van het hoornvlies aantasten, wat leidt tot permanente veranderingen in de structuur van het oog en dus in het gezichtsvermogen.

Tijdens de menstruatie, wanneer de oestrogeenspiegel stijgt, kan het gezichtsvermogen wazig worden. Het is ook mogelijk dat je traanklieren in deze periode meer tranen produceren, wat leidt tot waterige ogen.

Tijdens de zwangerschap wordt je lichaam overspoeld met hormonen zoals humaan choriongonadotrofine (hCG), progesteron, oestrogeen, oxytocine, prolactine en relaxine. Deze verhoogde hormoonspiegels kunnen leiden tot wazig zicht en moeite met focussen. Verhoogde niveaus van deze hormonen kunnen ook je zicht beïnvloeden door je ogen gevoeliger te maken voor licht.

Je kunt ook merken dat de verhoogde hormoonspiegels van de zwangerschap ervoor zorgen dat  je meer water vasthoudt. Dit vocht kan zich achter het oog of in de oogbol zelf ophopen, waardoor de vorm van het hoornvlies verandert. Ook dit kan leiden tot wazig zicht. Deze veranderingen zijn echter van tijdelijke aard. Als de klachten ernstig zijn kan dit met zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie)  te maken hebben en moet je contact opnemen met je verloskundige.

Afname

Aan de andere kant van het spectrum kan een daling van de oestrogeenspiegels, zoals die zich voordoen tijdens de menopauze, ook gevolgen hebben voor de gezondheid van de ogen. Dit is vaak het gevolg van een verminderde traanproductie. Tranen helpen om deeltjes uit de ogen te spoelen en ze te smeren. Droge ogen, of een gebrek aan tranen, kunnen leiden tot een aantal ongemakkelijke symptomen, waaronder gevoeligheid voor zon en wind, branderigheid, steken en krassen. Het verminderde vermogen om irriterende stoffen uit het oog te verwijderen kan leiden tot krassen op het oppervlak van je oog, die hoornvliesschaafwonden worden genoemd.

Aan de andere kant kan bij sommige mensen juist deze droge ogen, veroorzaakt door verminderde oestrogeen, uiteindelijk leiden tot waterige ogen. Als droge ogen aanhouden, kunnen je traanklieren gaan overcompenseren door een grotere hoeveelheid tranen te produceren dan normaal, waardoor je traanafvoersysteem overbelast wordt. In ieder geval is er een verband aangetoond tussen de hormoonspiegel en de ogen en dus van belang dat we deze ondersteunen. 

Schildklierhormoon en gezichtsvermogen

Schildklierhormoon is van cruciaal belang voor de ontwikkeling van het gezichtsvermogen en controleert o.a. welk visueel pigment, oftewel opsine, wordt geproduceerd in de kegels in het netvlies. Recent onderzoek suggereert ook dat de productie van opsine afhankelijk blijft van het niveau van het schildklierhormoon, zodat het gezichtsvermogen van de kleuren kan worden beïnvloed door een tekort aan schildklierhormoon.

In feite zijn gezondheidsproblemen met de ogen en problemen met het gezichtsvermogen vaak vroege tekenen van schildklierafwijking. Het kan droge ogen, waterige ogen, rode of roze ogen, wallen of gezwollen ogen, uitpuilende ogen of een vaste starende blik veroorzaken. Wat het gezichtsvermogen zelf betreft, kan het dubbel zicht en wazig zicht veroorzaken. Het wordt vooral geassocieerd met een overactieve schildklier zoals bij de ziekte van Graves, maar deze gezondheidsproblemen met de ogen kunnen ook voorkomen bij mensen met een onderactieve schildklierfunctie.

De schildklier heeft veel vitamine A nodig en voldoende selenium en jodium, zonder deze bouwstoffen kan het niet goed functioneren, dan kan het lichaam geen actieve vorm van schildklierhormonen produceren..Vitamine A vinden we volop in lever(traan) en ei, selenium en jodium in vette visjes zoals ansjovis, sprotjes en sardientjes, vissen die je helemaal opeet, met haar en huid. Daarnaast zijn voldoende anti-oxidanten nodig die je cellen beschermen tegen vrije radicalen uit o.a. druivenpitten, (bos)besjes en groene thee. 

Stress vergt enorm veel van de bijnieren welke o.a adrenaline produceren,  en deze zijn via de HPT-as verbonden met de schildklier. Zo is L-Tyrosine de bouwstof voor adrenaline en tevens de belangrijkste bouwstof voor het schildklierhormoon thyroxine. De stress reactie van adrenaline voor het lichaam van belang is om te overleven zal de productie van adrenaline voorrang krijgen boven de productie van thyroxine, terwijl ze beide afhankelijk zijn van hetzelfde eiwit. Met als gevolg dat er in geval van stress te weinig schildklierhormoon wordt aangemaakt. In het algemeen kun je zeggen dat als er één hormoon uit balans is, alle andere daardoor beïnvloed worden.

Gelukkig zijn er meerder manieren om je hormonen in balans te brengen. Dit geldt met name wanneer stress de oorzaak is van het probleem. Door voldoende vitamines, goede vetten en zout in je voeding op te nemen én technieken toe te passen die je helpen met ontspannen, herstellen we de balans.

1 Wat is hormonale disbalans en hoe los ik deze op?

1.1 Eet een dieet met veel voedingsstoffen

1.2 Vermijd toxines 

1.3 Bewegen

1.4 Zorg voor jezelf

1.5 Verkort je schermtijd

1.6 Extra ondersteuning

1 Wat is Hormonale disbalans?

Onze hormonen zijn de chemische boodschappers die essentieel zijn voor bijna elke lichaamsfunctie, van je metabolisme, tot je stemming en je slaapcyclus. Hormonen hebben invloed op je lichaamstemperatuur en hartslag, je eetlust, je geslachtsdrift, groei en ontwikkeling, en nog veel meer. Er zijn bijna 50 van deze chemische boodschappers die door je endocriene klieren worden geproduceerd en voor een optimale gezondheid moeten ze samenwerken in een complexe, perfect uitgebalanceerde routine. 

Onevenwichtigheid van de hormoonhuishouding betekent dat er teveel of te weinig van deze stofjes zijn en dat kan kan je slaap, stemming en libido verstoren en bijdragen aan gewichtstoename, bijniermoeheid, hersenmist en een groot aantal chronische ziekten. 

Stress is vaak de hoofdoorzaak is van disbalans van de hormonen en ontspanning is dus cruciaal voor het terug brengen van dit evenwicht. Iedereen heeft zijn eigen manier om te kunnen ontspannen, maar hier noem ik er een paar waar je uit kunt putten.

1.1 Eet een dieet met veel voedingsstoffen.

Het ondersteunen van je lichaam met de juiste voeding is een geweldige manier om te helpen de hormonale onevenwichtigheden veroorzaakt door stress te verminderen. Deze voedingsstoffen vind je bijvoorbeeld in Grasgevoerd vlees en orgaanvlees, in het wild gevangen vis, vrije uitloop eieren, biologische groenten en fruit. 

Voldoende vitamine C, verzadigde vetten en ongeraffineerd zout zijn bijvoorbeeld belangrijk voor de bijnieren om goed te kunnen functioneren, en wanneer deze kleine organen optimaal gevoed worden ben je beter bestand tegen stress. Veel mensen grijpen juist naar suiker, hetgeen een grotere disbalans in de hand werkt zoals we eerder zagen bij de insuline.

Voor een gezonde schildklier zagen we al dat vit A uit lever(traan) belangrijk is en voor bijnieren, vetten, zout en vit C. Je ziet dus steeds dat goede vetten maar ook cholesterol belangrijk zijn. In het algemeen geldt voor alle hormonen dat ze cholesterol als basis hebben, het is een bouwsteen voor onze (hormonale) gezondheid: Cholesterol is nodig voor de productie van: oestrogeen, progesteron, testosteron, cortisol, aldosteron etc. Het is nodig om galzuren en vitamine D te maken en gezonde celmembranen te vormen. Lees in ons boek Geef je Ogen de Kost meer over de voedingsstoffen die je nodig hebt.

1.2  Vermijd toxines

Toxines zijn altijd een belasting voor het lichaam en belasten de lever die deze weer moet afbreken. Medicijnen, e-nummers, maar zeker ook alcohol kan het hormoonsysteem van je lichaam aantasten, en het roken van sigaretten verandert het niveau van je geslachtshormonen en versnelt de schildklier. Het beste is zo schoon mogelijk te leven, alcohol te beperken en gewoon te stoppen met roken, eventueel met begeleiding of ondersteuning van iemand die hierin is gespecialiseerd. Veel mensen stappen over op vaping, maar dit is geen goede oplossing. Deze bevatten chemicaliën waarvan nog niet bekend is wat het op de lange termijn voor schade zal aanrichten. Recent onderzoek toont aan dat vaping adrenaline vrijmaakt, wat betekent dat het de stress in je lichaam juist verhoogt. 

1.3 Beweging

Een groot voordeel van lichaamsbeweging is dat het de insulinespiegels verlaagt en de insulinegevoeligheid verhoogt. Hierdoor stabiliseert dus onze bloedsuikerspiegel. Het vermindert ook stress en helpt het niveau van het groeihormoon te verhogen, wat de kracht en kwaliteit van leven kan verbeteren, omdat je sneller herstelt.

Natuurlijk is rustig bewegen, krachttraining, zwemmen of yoga allemaal prima om te bewegen en je te helpen ontspannen. Een lange wandeling of een lekker stuk fietsen heeft als bijkomend voordeel dat het buiten plaatsvindt in de frisse lucht, zonlicht en de natuur werkt altijd ontspannend en verlaagt onze stresshormonen. 

1.4 Zorg voor jezelf

Neem de tijd voor jezelf, om dingen te doen die je leuk vind, voor vriendschappen, familie of nog belangrijker, tijd voor jou om eens even alleen te zijn. Lees een boek, kook voor jezelf, ga tuinieren, tekenen of schilderen, iets waar je al lang geen tijd voor hebt gemaakt. Laat lijstjes met verplichtingen eens naast je liggen, vaak werk je veel efficiënter als je je geest tot rust kunt laten komen. Het is heel gezond om eens nee te zeggen en niet egoistisch om te zorgen dat jij zelf goed in je vel zit.

1.5 Verkort je schermtijd

Probeer je ogen eens te laten rusten door vaker even naar buiten te gaan en niet ook nog in je pauze de telefoon erbij te pakken. Palmeren betekend dat ook je ogen even pauze hebben of even in de verte staren naar water, lucht of de natuur een welkome afwisseling.

Via allerlei kanalen, krant, tv, sociale media komt er bij ons (slecht) nieuws binnen van over de hele wereld, deze negatieve energie verhoogt direct het stress gehalte. Probeer in ieder geval eens van je slaapkamer een plek te maken waar je vrij bent van dit bombardement en overdaad aan prikkels en blauw licht dat het  slaaphormoon (melatonine) verstoort. Tijdens de nacht moeten we herstellen en niets is zo verfrissend en ontspannend als een goede nachtrust.

1.6 Extra ondersteuning

Er zijn een aantal supplementen, oliën, kruiden en vitamines die je nog verder kunnen ondersteunen. Zo kun je bijvoorbeeld gebruik maken van adaprogene kruiden zoals Ashwagandha, Rhodiola Rosea, Ginseng, om je lichaam te helpen makkelijker om te gaan met fysieke en emotionele stressfactoren. Ook de B-vitamines en het mineraal magnesium kunnen ons helpen beter te ontspannen. 

Etherisch olie zijn ideaal om hormonale balans te ondersteunen, gevoel van stress te reduceren en vrouwelijke cyclus te reguleren. Daarnaast zijn er orgaan extracten die ideaal zijn om specifieke problemen te ondersteunen. Mocht je hier meer over willen weten mag je contact op nemen met de praktijk voor een consult, zodat we samen kunnen kijken waar je problemen zich manifesteren en wat jij nodig hebt om je hormonen terug in balans te brengen.